Het is november 2022. Vanuit de media komt er steeds meer interesse in Collectief Kapitaal. Eigenlijk zijn ze voornamelijk geïnteresseerd in de verhalen van mensen die schenkingen krijgen.
In het begin voelt dat logisch. Gaandeweg gaat het wringen. Want de vragen die ze stellen lijken soms vooral over ‘ramptoerisme’ te gaan.
“Vertel: hoe zag je leven eruit toen het op zijn slechts was?”
“Hoe kwetsbaar voelde je je toen?”
Daarna volgt er een vraag over het geld.
“Hoe fijn is het om nu geld te hebben?”. “Wat doe je met het geld?”. “Ben je nu bestaanszeker?”.
Daarna komt er een vraag die Collectief Kapitaal neerzet als ‘reddende instantie’.
“Hoe heeft Collectief Kapitaal jou er weer bovenop geholpen?”
“Hoe dankbaar ben je?”.
En telkens als je hier iets tegenin wilt brengen, wordt er iets gezegd als: “ja, maar als we een item willen brengen over bestaansonzekerheid, moeten we wel de mensen aan het woord laten die het betreft”.
Ons vraagstuk
Ja, dat klopt. Alleen: dat kan op heel veel verschillende manieren. En bovendien: er is een verschil tussen mensen die het probleem ‘hebben’ en degenen die ‘het betreft’. Betreft dit vraagstuk ons niet allemaal? En is het daarom niet noodzakelijk dat ook mensen aan het woord komen die iets vertellen over hoe ze anders zijn gaan denken over bestaansonzekerheid door mee te doen aan Collectief Kapitaal? Welke aannames zijn doorgeprikt? Hoe kunnen ze zich daardoor anders verhouden tot zichzelf en hun omgeving?
Het ‘niet over ons, zonder ons’ lijkt soms ook gebruikt te worden om zelf geen verantwoordelijkheid meer te nemen. Om door te blijven gaan met sentimentele verhalen als ‘reminder’ dat het niet de goede kant opgaat. Maar van hoeveel mensen moeten we nog horen over hun onmenselijke omstandigheden? Hoeveel verhalen willen we nog ‘consumeren’. Je ziet dat de toepassing van het concept ‘niet over, maar met ons’ niet goed wordt toegepast. Dan gebeurt het, dat er nog steeds één groep is die spreekt en zichzelf kwetsbaar toont en een andere groep die zich niet hoeft ‘te vertonen’.
Gedeelde verantwoordelijkheid betekent niet dat je alleen naar de ander luistert om vervolgens medeleven te tonen. Of om alles wat de ander zegt zonder vragen aan te nemen. Het gaat over een echt gelijkwaardig samen zijn. Waar voel je je aangesproken? Welke dingen herken je niet en welke wel? Een eenzijdig ‘luisteren’ is nog steeds geen echt gesprek. De gesprekken die niet worden gevoerd, zijn vaak de belangrijkste gesprekken.
Moreel kompas
Maar die finesse ontbreekt vaak in de media. Dan blijft het hangen op ‘oh, wat erg’ en gaat het gesprek niet voorbij een soort ramptoerisme. Er wordt dan geen enkel beroep gedaan op een moreel kompas, op de gedeelde verantwoordelijkheid. In die gevallen blijven wij liever ‘buiten beeld’.
Het maakt dat we tot op heden nog geen enkele keer met ‘een ontvanger’ in de media zijn geweest. Wel hebben we een podcast opgenomen waarin Shasha 1,5 uur de ruimte heeft gekregen om haar verhaal in alle nuances en in een volledige context te vertellen.
En soms krijgen we ineens filmpjes opgestuurd waarin iemand vertelt wat Collectief Kapitaal heeft betekend. Hebben we helemaal geen media voor nodig. Kijk hieronder haar ‘reisverslag’. Dank Marina, voor het delen van jouw verhaal!