Abracadabra. De magische woorden die een kind uitspreekt om met de zwaai van een staf een vurig verlangen in het leven te roepen.
Abracadabra - het zijn ook de woorden waarmee we iemand zijn gedachten als onbegrijpelijk bestempelen. Als wollig. Als een vaag geheel waarmee we niet uit de voeten kunnen.
Abracadabra - politieke toverwoorden in hoofdstukken, paragrafen en alinea’s over bestaanszekerheid. Waar het al wonderlijk is dat bestaanszekerheid een ‘thema’ is. Een ‘hot topic’. Het opent een realiteit waarin je voor of tegen kan zijn. Of waarin je het enkel verlangt voor sommigen van ons.
Abracadabra. Het betekent ook: “ik zal creëren zoals ik spreek”. De woorden die we spreken, vormen een realiteit die ons maatschappelijk handelen bepaalt. Dat geldt ook voor de betekenis die we gegeven aan een woord als bestaanszekerheid.
Stel: ik wens jou bestaanszekerheid toe. Wat wens ik jou dan? Toegang tot voorzieningen? Een hoger loon? Of wens ik jou een waardig en betekenisvol bestaan? Bestaanszekerheid is een verbeelding van een levensconditie. En als we alleen verbeelden in cijfers, plussen en minnen, maakt dat het ook logisch dat wij zonder schaamte zeggen: “iets doen aan bestaanszekerheid, is uiteindelijk goed voor ieders portemonnee”.
Wat voor een oproep tot solidariteit is dat nog?
Het laat zien dat solidariteit vooral besproken wordt als een bureaucratische solidariteit. Een georganiseerde solidariteit op basis van verlicht eigenbelang. Zij doet niet langer een appèl op ons morele besef, op een gevoel van zorgzaamheid en liefde voor een ander, maar enkel nog op ons huishoudboekje.
En sterker. Wanneer delen wordt verward met berekenen, brokkelt de samenhang tussen mensen af. Mensen worden cijfers, bestaanszekeren komen tegenover bestaansonzekeren te staan in kosten-batenanalyses en de vraag wat wij gemeen hebben, verdwijnt naar de achtergrond.
Maar wat als bestaansonzekerheid niet een economisch vraagstuk is, maar een oefenstuk voor liefdevolle solidariteit? Bestaanszekerheid als appèl op de vraag hoe wij samen willen leven?
Verbeelden vanuit liefde, betekent niet dat cijfers geen onderdeel meer zijn van gesprek. Het betekent dat je startpunt ergens anders ligt. Het startpunt ligt niet bij het individu en haar verlichte eigenbelang, maar bij het collectief en het gemeenschappelijk belang. Zorgzaamheid, waardigheid en rechtvaardigheid zijn de organiserende principes van liefde die voor de cijfers uitgaan. Een liefde die niet met haar mantel bedekt, maar ook pijn kan doen omdat ze structurele machtsongelijkheid en bestaansonzekerheid niet verdraagt. Maar ook een liefde die omarmt omdat we kiezen om een ‘wij’ te zijn zonder de ‘zij’ uit te sluiten.
Abracadabra. Ik zal creëren zoals ik spreek. Zullen we het vaker over liefdevolle solidariteit hebben?
