“Wie veel gedwaald heeft, kan 't best de weg weten. Ik zeg niet dat veel dwalen
nodig is om de weg te weten. Noch dat ieder die gedwaald heeft, de weg weet.”

- Multatuli

Als Collectief Kapitaal een ‘voorstel voor een ander soort samenleven’ is, hoe kunnen we dit alternatief dan verbeelden? Dat is de vraag die centraal staat in ons onderzoek. Want wij weten – in navolging van Schinkel & van Reekum (2019)^[1] – ook nog niet hoe te leven. Het is juist in het niet weten, in het gebrek aan kaders, in het woekeren in de onvolledigheid, waar een potentieel zit om met minder geweld te leven.

De vraag is vervolgens: hoe komen we in dit dwaalspoor toch tot ijkpunten voor een andersoortig – meer liefdevol – samenleven? Een belangrijk uitgangspunt in onze kennisontwikkeling is om complexiteit en onwetendheid niet als obstakels te zien, maar als kracht. Juist in de verwondering en bijhorende twijfel ontstaan nieuwe denkrichtingen. In de wetenschapsfilosofie, heet zo’n zoekende houding ook wel abductie, oftewel ontvoering^[2].

Het onderzoek binnen Collectief Kapitaal daagt ons als het ware uit om ons te laten ontvoeren naar het niet weten, naar het twijfelen en naar het bevragen van dominante hiërarchieën, assumpties en handelwijzen. Door mee te doen aan Collectief Kapitaal wordt iemand als het ware uit diens vertrouwde milieu ontvoerd en meegenomen naar een onbekende ruimte. In die ruimte wordt het andersoortige samenleven gezamenlijk uitgevonden.

Vandaar ook dat we het onderzoek binnen Collectief Kapitaal ook als een reis framen. We merken dat dit voor eenieder met ongemak gepaard gaat, want wat zijn we nu precies aan het doen? Welke data halen we nu eigenlijk op en hoe gaan we die analyseren? Tot welk eindresultaat leidt dit alles? Hoezeer dit begrijpelijk is, is het ook een inherent onderdeel van onze reis. Want naast het opbouwen van het alternatief, gaat de zoektocht naar nieuwe kennis ook gepaard met het afbouwen van dominante assumpties en handelen.

In die zin is meedoen aan Collectief Kapitaal ook een soort ontwennen, om ons te ontdoen van alle bagage die een alternatief in de weg staat. We moeten leren los te komen van artificiële en sociaal-geconstrueerde grenzen en machtsrelaties die symbool staan voor een status quo die bestaanszekerheid heeft gedegradeerd tot een neoliberaal transactiemiddel waar de een meer recht op heeft dan de ander.

Om dit alles te vertalen naar kennis en lessen, hanteren we de methodiek van participatief actieonderzoek. Samen met diverse leden uit het collectief combineren we denken met doen en passen we de reis telkens aan op een veranderende context. Op die manier proberen we optimaal te leren van onze reis en onze ervaringen te vertalen naar kennis.

Kortom, we moeten dwalen in het onbekende. Graag deel ik (Frank, onderzoeker van Collectief Kapitaal) hier de komende tijd inzichten uit ons dwalen binnen Collectief Kapitaal. De volgende notitie zal gaan over het nut en de noodzaak van een democratisering van kennis en het feit dat we als onderzoekers binnen Collectief Kapitaal allen amateur zijn.

‍

_______________

^[1] Schinkel, W., & Van Reekum, R. (2019). Theorie van de kraal: kapitaal-ras-fascisme. Boom Uitgevers Amsterdam.

^[2] Het gaat in deze redeneervorm niet om waarheidsvinding of om het testen van hypothesen dan wel het generaliseren van inzichten, maar om tot waarschijnlijke bevindingen te komen. Deze bevindingen bieden slechts een tijdelijk houvast en vormen het vertrekpunt voor nader onderzoek.

‍

Meer over dit onderwerp

In de tweede aflevering van onze podcastserie spreken we Willem Schinkel uitgebreid over liefde, bestaanszekerheid, solidariteit en een transformatie van de status quo. Die beluister je hier.

‍